Μολυβδίαση σε άγρια πτηνά από κατάποση μολύβδινων σκαγιών

Έρευνα του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών του ΕΘΙΑΓΕ, που υλοποιήθηκε με χρηματοδότηση του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έδειξε ότι τα πτηνά προσβάλλονται από μολυβδίαση, δηλητηρίαση δηλαδή από μόλυβδο, από την κατάποση μολύβδινων σκαγιών.

Μάλιστα, όπως επισημαίνουν οι υπεύθυνοι για την έρευνα, Σάββας Καζαντζίδης, εντεταλμένος ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών και Ηλίας Καρμίρης, δασολόγος, η μολυβδίαση αποτελεί σημαντικό παράγοντα θνησιμότητας για πολλά είδη πουλιών και ιδιαίτερα παπιών και χηνών, σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ ενδέχεται να προσβάλλει και άλλα συμπατρικά είδη πτηνών, μεταξύ των οποίων και απειλούμενα είδη, που διαχειμάζουν στο Δέλτα του Έβρου, όπως η Κοκκινόχηνα και η Νανόχηνα.

Επιπλέον, η μολυβδίαση μπορεί να προσβάλλει θηρευτές (πτηνά και θηλαστικά) που τρέφονται με είδη χηνομόρφων. Αλλού (ΗΠΑ, Δανία, Ισπανία), διαπιστώθηκε ότι ορισμένα αρπακτικά είδη σε υγροτόπους προσβλήθηκαν από μολυβδίαση πιθανότατα μετά την κατανάλωση πουλιών που είχαν καταπιεί σκάγια.

Το γεγονός αυτό, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, χρήζει ιδιαίτερης διαχειριστικής προσοχής, καθώς η συγκεκριμένη, έμμεση επίδραση του κυνηγιού (μολυβδίαση), μπορεί να λάβει μεγάλες διαστάσεις σε περιοχές, όπου το κυνήγι διεξάγεται με έντονους ρυθμούς, επηρεάζοντας κατ' ουσίαν όλη την τροφική αλυσίδα, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος αυτού πρέπει να ληφθεί άμεση πρόνοια για τη σταδιακή απαγόρευση της χρήσης σκαγιών από μόλυβδο και την αντικατάσταση του μολύβδου με άλλο, μη τοξικό, μέταλλο.

Ήδη, εδώ και αρκετά χρόνια, έχει απαγορευτεί η χρήση τέτοιων σκαγιών σε πολλές χώρες (ΗΠΑ, Καναδάς, Δανία, Φινλανδία κ.ά.) ενώ αλλού προσφέρονται εναλλακτικές δυνατότητες (π.χ. χρήση ατσάλινων σκαγιών) και προτρέπονται οι κυνηγοί να χρησιμοποιούν μη μολύβδινα σκάγια.

Για την επιτυχή εφαρμογή του μέτρου της αντικατάστασης των μολύβδινων σκαγιών στη χώρα μας πρέπει να προηγηθεί εκστρατεία ενημέρωσης των κυνηγών τόσο από την Πολιτεία όσο και από τις κυνηγετικές οργανώσεις για τον κίνδυνο που περικλείει η χρήση των σκαγιών αυτών στο φυσικό περιβάλλον και κατ΄ επέκταση στον ίδιο τον άνθρωπο.

Η έρευνα

Το αντικείμενο της έρευνας ήταν- μεταξύ άλλων- ήταν η καταγραφή του αριθμού των σκαγιών που καταπίνουν τα υδρόβια είδη πουλιών σε οκτώ υγροτόπους της Ελλάδας (Δέλτα Έβρου, Αλιάκμονα-Αξιού και Σπερχειού, Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου, Βιστονίδας, Καλλονής Λέσβου και Κοτυχίου και Λίμνη Κερκίνη). Στους υγροτόπους αυτούς κατανέμεται περίπου το 70%-80% του συνολικού διαχειμάζοντος πληθυσμού των υδρόβιων πουλιών στην Ελλάδα. Το κυνήγι διεξάγεται σε όλες τις περιοχές έρευνας (ή σε τμήμα αυτών) εκτός από τη Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου και τη Λίμνη Κερκίνη, οι οποίες αποτελούν Καταφύγια Άγρια Ζωής.

Το πεπτικό σύστημα από 547 θηρευμένα πτηνά, που ανήκαν σε 18 είδη, συλλέχθηκε σε όλες τις περιοχές έρευνας, με τη βοήθεια και τη συνδρομή κυνηγών. Το περιεχόμενο του πεπτικού συστήματος ελέγχθηκε επιμελώς και καταγράφηκε ο αριθμός των σκαγιών σε κάθε στομάχι.

Επιπλέον, καταγράφηκε ο αριθμός των κυνηγών στις περιοχές έρευνας. Η καταγραφή αυτή πραγματοποιούνταν κάθε 10-15 ημέρες κατά τις πρωινές και απογευματινές ώρες (τις κυριότερες ώρες άσκησης του κυνηγιού στους υγροτόπους).

Συνολικά βρέθηκαν σκάγια σε ποσοστό 10,6% του συνολικού δείγματος που ανήκαν σε δώδεκα είδη πτηνών. Η Ψαλίδα και η Πρασινοκέφαλη πάπια ήταν τα πιο επιρρεπή στην κατάποση σκαγιών είδη καθώς βρέθηκαν σκάγια στο πεπτικό τους σύστημα σε ποσοστό 26,7% και 16,2% αντίστοιχα.

Μεταξύ των επιφανειακών παπιών ακολουθούσε το Σφυριχτάρι με ποσοστό 11,5% ενώ για τα υπόλοιπα είδη αυτής της κατηγορίας το ποσοστό ήταν σχετικά χαμηλό (<8%).

Υψηλά ποσοστά (16,7%) καταγράφηκαν επίσης στις καταδυτικές πάπιες Γκισάρι και Βαλτόπαπια καθώς και για την Ασπρομέτωπη χήνα (18,2%). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι βρέθηκαν σκάγια (σε ποσοστό 15,0%) σε τρία από τα έξι είδη πουλιών των οποίων η θήρα απαγορεύεται. Πρόκειται για τη Βαλτόπαπια (παγκοσμίως απειλούμενο είδος), τον Βουβόκυκνο και τον Νανοπρίστη.

Μεταξύ των περιοχών έρευνας, το Δέλτα Έβρου ήταν εκείνο με το μεγαλύτερο ποσοστό δειγμάτων που περιείχαν σκάγια (14,7%) και ακολούθησαν το Δέλτα Αλιάκμονα-Αξιού (13,5%) και οι Λιμνοθάλασσες Μεσολογγίου (11,1%) και Βιστνίδας (7,9%). Σχετικά μικρά θεωρούνται τα αντίστοιχα ποσοστά για τη Λιμνοθάλασσα Καλλονής (7,1%) και το Δέλτα Σπερχειού (5,3%). Τα Δέλτα Έβρου και Αλιάκμονα-Αξιού είναι από τους πλέον δημοφιλείς υγροτόπους μεταξύ των κυνηγών (όπως αποδείχτηκε από τα αποτελέσματα της μέτρησης του αριθμού των κυνηγών στις περιοχές έρευνας) και προφανώς αυτός είναι ο κυριότερος λόγος για τα υψηλά ποσοστά συχνότητας εμφάνισης σκαγιών στο πεπτικό σύστημα των πουλιών. Αντίθετα, κανένα δείγμα από την Κερκίνη και τη Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου (περιοχές όπου το κυνήγι απαγορεύεται) δεν περιείχε σκάγια.

Ο μεγαλύτερος αριθμός κυνηγών καταγράφηκε στο Δέλτα Έβρου (ο μέσος ημερήσιος αριθμός κυνηγών για την περίοδο 2004-2005 ήταν 133) και στο Δέλτα Αλιάκμονα-Αξιού (μέσος αριθμός 50 για την ίδια περίοδο). Στις υπόλοιπες περιοχές ο αριθμός κυμάνθηκε μεταξύ 10 και 33.

Στα καταφύγια άγριας ζωής (Λιμνοθάλασσα Κοτυχίου και Λίμνη Κερκίνη) υπήρξε σποραδική παράνομη κυνηγετική δραστηριότητα. Κατά τις κυνηγετικές περιόδους 2005-2006 και 2007-2008 ο μέσος ημερήσιος αριθμός κυνηγών ήταν μικρότερος συγκριτικά μα αυτόν της περιόδου 2004-2005.

Αυτό πιθανότατα οφείλεται, σύμφωνα με τους ερευνητές, στην εμφάνιση κρουσμάτων γρίπης των πτηνών σε υδρόβια πουλιά εκείνη την περίοδο που προφανώς αποθάρρυνε πολλούς κυνηγούς να κυνηγήσουν στους υγροτόπους.
ΠΗΓΗ: ΠΑΣΕΓΕΣ

Άλλο ένα άρθρο για τις εναλακτικές λύσεις και την πρόοδο που έχει γίνει
στο να αποσυρθεί ο μόλυβδος, φυσικά από άλλες χώρες.

Το μολύβι έμεινε πίσω!

Μεγάλο μειονέκτημα των φυσιγγίων με ατσάλινα σκάγια είναι η χαμηλή πυκνότητα που δεν έδινε την απαραίτητη ενέργεια -και άρα αποτελεσματικότητα- στα νέα φυσίγγια. Κάποιες προσπάθειες με βισμούθιο και άλλα υλικά δεν έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα.

Τη λύση έδωσε μια ιταλική εταιρεία κατασκευής φυσιγγίων, η Fiocchi, που τόλμησε να χρησιμοποιήσει ένα νέο υλικό, το βολφράμιο μαζί με μη τοξικό και βιοδιασπώμενο πολυμερές πλαστικό και να πετύχει το απίστευτο αποτέλεσμα της μεγαλύτερης κινητικής ενέργειας των φυσιγγίων από το μολύβι, λόγω της μεγαλύτερης πυκνότητας!

Με 12,5 γραμμάρια βάρος σε κάθε κυβικό εκατοστό, τα σκάγια από βολφράμιο-πολυμερές, υπερκέρασαν τα ατσάλινα σκάγια που είχαν βάρος 11,3 γραμμάρια ανά κυβικό εκατοστό.

Πάσης... χρήσης
Η Fiocchi έκανε πολλές δοκιμές πριν αποφασίσει να παρουσιάσει τον Απρίλιο το νέο φυσίγγι. Το TUNDRA HD, έτσι ονομάζεται, χρησιμοποιεί μαζί δύο μεγέθη σκαγίων, 6 και 0, με βάρος γόμωσης τα 39 γραμμάρια στο απλό και τα 46 στο magnum. Στη δοκιμή ιταλικού περιοδικού, η αρχική ταχύτητα ήταν πάνω από 380 μέτρα το δευτερόλεπτο, ενώ οι πιέσεις δεν ξεπέρασαν τα 900 bar ούτε στο magnum.

Το TUNDRA, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε όλα τα όπλα που κυκλοφορούν σήμερα στο εμπόριο, σε όλες τις κάννες και σε όλα τα τσοκ. Ετσι, δεν χρειάζεται οι κυνηγοί υδροβίων να αγοράσουν όπλα που δέχονται ατσάλινα σκάγια.

Αλλο σημαντικό πλεονέκτημα είναι η σκληρότητα των σκαγίων, που διασφαλίζει τη μη κονιορτοποίησή τους όταν «ταξιδεύουν» μέσα στην κάννη, με τις αρχικές υψηλές πιέσεις.

Για το TUNDRA, η Fiocchi χρησιμοποιεί την πυρίτιδα JKG της Bofors, γνωστή για τη σταθερότητά της σε όλες τις καιρικές συνθήκες, μαζί με τη διπλής βάσης US Aliant. Είναι χαρακτηριστικό ότι έχει πάρει ήδη την πρώτη άδεια από το αμερικανικό υπουργείο Γεωργίας, για χρήση στους υδροβιότοπους των Ηνωμένων Πολιτειών.

Σίγουρα δεν πρόκειται για ένα φτηνό φυσίγγι, αλλά είναι μάλλον φτηνότερο από κάποια ατσάλινα που κυκλοφορούν στην αγορά. Η εταιρεία έχει ανακοινώσει ότι με βάση το κόστος του βολφραμίου (που σήμερα είναι 30 ευρώ το κιλό) η τιμή του κάθε φυσιγγίου θα «παίζει» μεταξύ 1,5 και 3 ευρώ.

Ισως δεν είναι η τελική λύση για την εποχή της απαγόρευσης του μολύβδου, είναι όμως μια πρακτική και άμεση λύση για τις χώρες που ήδη έχουν επιβάλει απαγόρευση των μολυβένιων σκαγίων.

ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ;
Τη χρήση του βολφραμίου για την κατασκευή σκαγίων σε συνδυασμό με πολυμερές πλαστικό παρουσίασε πρώτη στην αγορά η αγγλική ELEY στις αρχές της δεκαετίας του 90, με απαγορευτικές όμως τιμές. Η FIOCCHI εισάγει τα σκάγια της από μια αμερικανική εταιρεία επεξεργασίας βολφραμίου.

Τα νέα σκάγια δεν είναι σφαιρικά και δεν υπάρχουν σε ποικιλία μεγεθών, αλλά έχουν μεγάλη ακρίβεια σε αποστάσεις πάνω από 30 μέτρα, ενώ οι Ιταλοί εργάζονται ακόμη για να τα βελτιώσουν, κάνοντας συνεχώς δοκιμές.

Αντώνης Μπληζιώτης